Ο Κιθαιρώνας είναι ένα επιμηκές όρος που ορίζει τα σύνορα των νομών Αττικής και Βοιωτίας, και εκτείνεται για 30 περίπου χλ. από τον Κορινθιακό Κόλπο στα δυτικά μέχρι την κοιλάδα των Δερβενοχωρίων και τους πρόποδες της Πάρνηθας στα ανατολικά. Στα νότια γειτνιάζει το Όρος Πατέρα και στα βόρεια τον Βοιωτικό Κάμπο. Η ψηλότερη κορυφή του είναι γνωστή ως Προφήτης Ηλίας ή Ελατιάς και φτάνει τα 1409 μ. σε υψόμετρο.

Σημαντικοί οικισμοί στην περιφέρειά του περιλαμβάνουν: το Καλαμάκι και τον Άγιο Βασίλειο στα δυτικά· το Πόρτο Γερμενό, τον Άγιο Νεκτάριο, τα Βίλια, την Οινόη και την Λεύκα στα νότια· το Πάνακτο και την Πύλη στα ανατολικά· και την Δάφνη, τις Ερυθρές και τις Πλαταιές στα βόρεια.

Οι πλαγιές του είναι εξαιρετικά πράσινες για νοτιοελλαδίτικο βουνό, και σε μεγαλύτερα υψόμετρα καλύπτονται από ευρεία ελατοδάση που φτάνουν μέχρι σχεδόν και την κορυφή του. Φιλοξενεί επίσης μεγάλους αριθμούς ποικίλων αγρίων ζώων, όπως αλεπούδες και λύκους.

Μυθολογία

Ο Κιθαιρώνας είναι συνδεδεμένος με πολλά εξέχοντα γεγονότα της ελληνικής μυθολογικής παράδοσης.

Το όνομά του το οφείλει στο μυθικό πρόσωπο του Κιθαιρώνα που, σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, υπήρξε ευκλεής και σοφός βασιλιάς των Πλαταιών. Σύμφωνα με μία δεύτερη εκδοχή, δεν ήταν παρά ένα όμορφο βοσκόπουλο που η Ερινύα Τισιφόνη δολοφόνησε, στέλνοντάς τού ένα φίδι που ξερρίζωσε από το κεφάλι της, για να εκδικηθεί τον ανανταπόδοτο έρωτά της προς αυτόν. Σύμφωνα με μία τρίτη εκδοχή, ο Κιθαιρώνας ήταν ένας μοχθηρός άνδρας που δολοφόνησε τον πατέρα του και επεχείρησε να γκρεμοτσακίσει τον αδελφό του, τον Ελικώνα. Ύστερα, οι θεοί μετεμόρφωσαν τους δύο αδελφούς στα δύο γειτονικά βουνά· και σύμφωνα με τους χαρακτήρες των, εγκατέστησαν στον μεν Ελικώνα τις καλοπροαίρετες Μούσες, και στον δε Κιθαιρώνα τις χυδαίες Ερινύες.

Ο Κιθαιρώνας ήταν επίσης το πεδίο όπου ο νεαρός Ηρακλής εξετέλεσε τον πρώτο του άθλο, σκοτώνοντας το λιοντάρι του Κιθαιρώνα και λαμβάνοντας σε ανταμοιβή το δικαίωμα να κοιμηθεί με όλες τις πενήντα κόρες του βασιλιά των Θεσπιών Θεσπίου.

Άλλος ένας μύθος μάς λέει πως στον Κιθαιρώνα εγκατελείφθη σε βρεφική ηλικία ο Οιδίπους· για να εντοπισθεί από έναν διερχόμενο βοσκό, και να παραδοθεί από αυτόν στην γυναίκα του βασιλιά της Κορίνθου Πολύβου Μερόπη.

Κάποιος άλλος βοσκός αυτού του όρους ήταν, επίσης, που ανέθρεψε τα δίδυμα της Αντιόπης και του Δία Ζήθο και Αμφίονα για να γίνουν εν συνεχεία μεγάλοι βασιλείς  της Θήβας.

Τέλος, ο Κιθαιρώνας ήταν ιδιαιτέρως ιερός για τους λάτρες του Διονύσου· και ήταν το μέρος όπου παρέμεναν οι Μαινάδες στις Βάκχες του Ευριπίδη.

Ιστορία

Κατά την αρχαιότητα, ο Κιθαιρώνας είχε εξαιρετική στρατιγική σημασία, καθώς απετελούσε το σύνορο μεταξύ της Βοιωτίας και της Μεγαρίδας, και των σφαιρών επιρροής των ισχυρών πόλεων της Αθήνας και της Θήβας.

Το όρος απετέλεσε πεδίο τριβής μεταξύ Ελλήνων και Περσών καθώς ο Μαρδόνιος επεχείρησε να ελέγξει τις διαβάσεις του κατά τα προοίμια της μάχης των Πλαταιών που έλαβε χώρα στην βόρεια υπώρεια του βουνού το 479 π.χ.

Πόλεις που άκμασαν στους πρόποδες του βουνού κατά την αρχαιότητα ήταν: οι Πλαταιές, οι Ερυθρές, ο Σκώλος, τα Λεύκτρα και οι Ελευθερές στην βοιωτική μεριά· και τα Αιγόσθενα στην μεγαρική.

Ανάβαση

Εκτός από τον ασφαλτόδρομο που οδηγεί μέχρι πάνω, η κορυφή του όρους προσεγγίζεται συνήθως από το σημαδεμένο μονοπάτι που ξεκινάει από τα Βίλια, από το σημείο (38.1703 – 23.3141) λίγο λιγότερο από ένα χιλιόμετρο δυτικά του χωριού, στον δρόμο προς Πόρτο Γερμενό, εκατό περίπου μέτρα μετά από ένα παρκάκι με πηγή που ευρίσκεται στην δεξιά μεριά του δρόμου απέναντι από ένα ρημαγμένο εστιατόριο στην αριστερή.

Το μονοπάτι κινείται αρχικά βορειοδυτικά, μέσα από μία ρηχή, θαμνόφυτη χαράδρα, για δύο περίπου χλ. Στην άνω απόληξη της χαράδρας, το μονοπάτι μας βγάζει σε έναν στενό λειμώνα και συνεχίζει γραμμή δυτικά προς την κορυφή του βουνού που είναι τώρα ορατή. Αφού τμήσει δις τον χωματόδρομο που ελίσσεται πάνω στην πλαγιά, εισέρχεται σε ένα θελκτικό ελατόδασος και συνεχίζει για δύο περίπου ακόμη χιλιόμετρα μέχρι να μας βγάλει στο διάσελο όπου συναντούμε τον ασφαλτόδρομο και το ορειβατικό καταφύγιο “Βαγγέλης Τσάκος” του Ε.Ο.Σ. Ελευσίνας, σε υψόμετρο 1090 μ.

Στον έμπροσθεν χώρο του καταφυγίου, βλέπουμε μικρή ξύλινη ταμπέλα που μας κατευθύνει προς την “μικρή” και την “μεγάλη” κορυφή. Εκεί αρχίζει το πιο απότομο τμήμα της διαδρομής. Συνεχίζοντας μέσα από το ελατόδασος, περνούμε από ένα φυσικό “μπαλκόνι” όπου χαιρόμοστε την επιβλητική θέα προς το βοιωτικό πεδίο, και συνεχίζουμε την ανάβαση για να φτάσουμε, μετά από μισή περίπου ώρα πορείας, την “μικρή”, ανατολική κορυφή του όρους. Αυτή είναι ελάχιστα χαμηλότερη από την δυτική, αλλά πιο ευχάριστη· αφού, σε αντίθεση με την κατάφορτη τηλεπικοινωνιακές και ενεργειακές εγκαταστάσεις δυτική, αυτή είναι παρθένα και άσπιλη. Συνεχίζοντας για μισή ακόμη περίπου ώρα παράλληλα με την κακοτράχαλη κορυφογραμμή, πατούμε και την δυτική, υψηλότερη κορυφή του Κιθαιρώνα.

Διαμονή κοντά στον Κιθαιρώνα

Μπορείτε εδώ να αναζητήσετε ξενοδοχεία και λοιπά καταλύματα στις Ερυθρές, Πλαταιές, και την ευρύτερη περιφέρεια του Κιθαιρώνα.

Φωτογραφίες

Δες (και αν θες χρησιμοποίησε) όλες μου τις φωτογραφίες από τον Κιθαιρώνα.

Χάρτης

Στο οδοιπορικό μου βιβλίο «Από το Κέιπ Τάουν στην Αλεξάνδρεια» αφηγούμαι τα ποικίλα μου βιώματα κατά την διάρκεια μίας εξάμηνης διά ξηράς διασχίσεως της Αφρικανικής Ηπείρου, και διαβιβάζω μία σοβαρή μεν, γλαφυρή δε, απεικόνιση της ετερόμορφης και ιδιάζουσας αφρικανικής πραγματικότητας...