Μία από τις συχνότερες ερωτήσεις που δέχομαι σε σχέση με τα ταξίδια μου στην Αφρική αφορά την ασφάλεια έναντι στις αρρώστιες και τα εμβόλια που κάνω πριν μεταβώ στην Μαύρη Ήπειρο. Η απάντηση είναι: ουσιαστικά κανένα.

Πρώτη και μοναδική φορά στην ζωή μου που έκανα εμβόλιο για ταξιδιωτικούς λόγους ήταν στο Κέιπ Τάουν. Έκανα τότε το εμβόλιο κατά του κιτρίνου πυρετού προτού μεταβώ στις χώρες της αφρικανικής ενδοχώρας. Αυτό το έκανα όχι από εμού φόβου ή συστάσεως ιατρού, αλλά διότι είχα διαβάσει ότι είναι υποχρεωτικό. Υποχρεωτικό όχι όπως σού επιτραπεί η είσοδος σε κάποιες χώρες, αλλά όπως σού επιτραπεί η έξοδος από αυτές σε άλλες, εκτός Αφρικής, μετέπειτα. Αυτό το έγγραφο του Διεθνούς Οργανισμού Υγείας αναγράφει τις μεταναστευτικές ρυθμσίσεις που ισχύουν σε έκαστη χώρα του κόσμου σχετικά με τον κίτρινο πυρετό καθώς και με την ελονοσία.

Έκανα το εμβόλιο κατά του κιτρίνου πυρετού και μού εξέδωσαν ένα κίτρινο αποδεικτικό βιβλιάριο που, Θεωρητικά, λέει, θα μού εζητείτο να επιδείξω για να εισέλθω στην Ε.Ε. προερχόμενος από κάποιες κεντροαφρικανικές χώρες. Τελικά, μόνο μία φορά μού εζητήθη να το επιδείξω και αυτό ήταν από τις ζανζιβαρικές αρχές ερχόμενος με φέρι από Τανζανία.

Χώρια από αυτό, ποτέ μου δεν έκανα οιοδήποτε άλλο εμβόλιο πριν από κάποιο ταξίδι. Ούτε και πήρα ποτέ κάποια ειδική φαρμακευτική αγωγή κατά της ελονοσίας ή οιασδήποτε άλλης αρρώστιας. Κοιμήθηκα και έφαγα υπό τις πιο υποτυπώδεις (τις τυπικές της περιοχής ουσιαστικά) συνθήκες, και ποτέ δεν παρουσίασα το ελάχιστο πρόβλημα υγείας οπουδήποτε στην Ήπειρο.

Αυτό που θέλω να πω είναι ότι κάποιες φορές η φαντασία και η παραπληροφόρηση σχετικά με τις αρρώστιες στην Αφρική αγγίζει τα όρια της παράνοιας. Δεν σε περιμένει ένας στρατός μικρόβια παρατεταγμένα μπροστά από το αεροδρόμιο που εφορμούν ουρλιάζοντας «μπανζάι» κατά την εμφάνισή σου. Αυτό που δεν θέλω όμως να πω είναι πως η ύπαρξη των ασθενειών στην Αφρική είναι αποκύημα φαντασίας ή συνωμοσία.

Ο Διεθνής Οργανισμός Υγείας εκτιμά 84.000-170.000 προσβολές από κίτρινο πυρετό στην Αφρική ετησίως, εκ των οποίων 29.000-60.000 οδηγούν στον θάνατο. Η ελονοσία εκτιμάται να στοιχίζει την ζωή σε 400.000 ανθρώπους ετησίως στην Αφρική. Πολλές ακόμη αρρώστιες ευθύνονται για ακαταμέτρητες απώλειες ζωών ανά την Αφρικανική Ήπειρο.

Το πλείστον αυτών των περιπτώσεων, ωστόσο, καταλήγουν στο τραγικό όχι λόγω της αντιξοότητας της ασθένειας της ίδιας, αλλά λόγω της έλλειψης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Μεγάλα τμήματα του αφρικανικού πληθυσμού κατοικούν σε απομακρυσμένες περιοχές, συχνά εκατοντάδες χιλιόμτερα από το κοντινότερο ικανό κέντρο υγείας.

Είναι εξαιρετικά σπάνιο για τον κίτρινο πυρετό, την ελονοσία, ή οιαδήποτε κοινή ασθένεια της Αφρικής να καταστεί μοιραία εφόσον ιατρική φροντίδα αναζητηθεί άμεσα. Θανατηφόρα περιστατικά με θύματα ταξιδιώτες στην Αφρική είναι σπανιότατα. Προσωπικά δεν θα συνιστούσα στον μέσο υγειή ταξιδιώτη στην Αφρική να υποστεί την ταλαιπωρία και το κόστος των πολλαπλών εμβολίων που οι ιατροί είθισται να προτείνουν. Αυτοί τείνουν να σκέφτονται πρωτίστως την τσέπη των και να υπερβάλλουν κατιτί. Ιδίως δε τα χάπια για την ελονοσία – έχω διαπιστώσει παρατηρώντας ταξιδιώτες που τα τρώνε – περισσότερο κακό κάνουν παρά καλό.

Επειδή ωστόσο οι οργανισμοί διαφέρουν, και εφόσον θέλει κανείς να είναι απόλυτα σίγουρος, ιδίως εάν πρόκειται περί ανηλίκων, τα ακόλουθα τρία εμβόλια θα προσέφεραν ασφάλεια από ρεαλιστικούς κινδύνους.

• Κίτρινος πυρετός
• Τυφοειδής πυρετός
• Υπατίτιδα Α

Άλλα εμβόλια που συνήθως συνιστούνται από υγειονομικές υπηρεσίες είναι τα ακόλουθα. Τα περισσότερα εξ αυτών λογικά τα έχετε κάνει ήδη από το σχολείο.

• Ιλαρά
• Παρωτίτιδα
• Ερυθρά
• Πολιομυελίτιδα
• Τέτανος
• Διφθερίτιδα
• Κοκκύτης
• Μηνιγγίτιδα
• Χολέρα
• Λύσσα

Τέλος, εφόσον επιμείνετε να λάβετε προληπτική φαρμακευτική αγωγή κατά της ελονοσίας, προτιμήστε την ημερήσια έναντι της εβδομαδιαίας. Αμφότερες είναι βλαβερές για την υγεία του ατόμου. Η δεύτερη όμως είναι η παράνοια η ίδια. Κάλλιο ελονοσία παρά αυτό.

Στο οδοιπορικό μου βιβλίο «Από το Κέιπ Τάουν στην Αλεξάνδρεια» αφηγούμαι τα ποικίλα μου βιώματα κατά την διάρκεια μίας εξάμηνης διά ξηράς διασχίσεως της Αφρικανικής Ηπείρου, και διαβιβάζω μία σοβαρή μεν, γλαφυρή δε, απεικόνιση της ετερόμορφης και ιδιάζουσας αφρικανικής πραγματικότητας...